Агафья Ивановна Семяшкина пасйис гӧгрӧс пас – 85

Чужис ыджыд семьяын Березово сикт дорын чомйын. Ай-мамыс ветлалiсныс кӧр дорын Мыжыса колхозса нёльӧд стадын. Чомйын зэй бура да гажаа олiсныс.

Миян ёрт рэдитчис Агафьяяслы лун водзын – февраль 18 лунӧ. Бабыс и пуктӧма мича Агафья ним. “Корме дзоля вӧлi, гожсянинын – изйын, чомйӧ локтӧма пышйӧм морт и сыа кык тэлысь дорӧ ми доранум олӧма. Сыа менӧ ӧттӧрйӧ качайтӧма да шуӧма, мый ме абу Агафья койд, а Ганя койд. Сыдз и кучисныс менӧ Ганяӧн шуны. Зэй бур морт вӧлӧма, маме шуис, мый ӧторни менӧ сьылӧдӧма, меша сыйӧн и сьыыны кучи” – люмъялӧмӧн казьтылӧ Агафья Ивановна.

Вӧйна бӧрас сёяннас вӧлӧма сьӧкыд. Миян ёрт бура велӧдчӧма нёльӧд класстӧдз, а бӧрвыы каӧма чомйӧ. “Менам уна чой-вок, сёян эча сетiсныс, а чомйын пыр сёян вӧлiс. Меша ме муна чомйӧ ооны, рэбитны воща. Сыдз и олi дас квайт арӧсӧдз чомйын. Ар дас нель кор вӧлi, 501 стройка вылӧ ноллiм груз – яй. Чук 14 ар менум тырис, сӧмын нимлун бэрам и мунiм нуны яй. Зэй уна аргыш – отор помсяньыс да модор помыс оз тыдоо, кӧдзыд. Ми Катя (Екатерина Никифоровна Попова) ёртӧкӧд медча дёляӧн вӧлiм. Зэй кӧдзыд, нелямын дорын и ми Катякӧд мунiм балокас шонӧдчыштны, бӧрвы миянтӧ пинялiсныс, сэн вед уна пукалысь йӧз вӧлiсныс. Ми тай иг и полӧ, кынмин зэй да. Нӧшта никор иг пышйилӧ” – шуӧ чомса морт. Кӧр дорын зэй лӧсялӧма. Гожӧмнас изйин вӧрзялiсныс, а тӧӧнас Берёзовоӧдз. «Авко сейкуын быдтiм быд гожӧм, менам вӧлi Телюк нима, а мамелӧн Важенок. Старайтчим медча мича нитш ӧктыны, медча бур турун. Ветлiм кӧрӧ каролитчыны асьнум дадьӧн пиӧдчан кадӧ. Анна Федоровна миян зоотехникӧн вӧлi, пуксяс дадь бӧкам да войбыд каролитчам да сьылам. Любитiм гӧсьти ветлыны мӧд стадъяссӧ подӧн праздниӧяссӧ. ӧтпыр ылалiм Алексей вокӧкӧд. Сылы дас ар вӧлi, а менум дас кык. Август тэлысь да пемыд, Логорта ю бӧкын чомйис сулалiс, мӧдiм мунны мольыдджыкк местӧтi да лёка слэймим. Бӧке мунiм, дзонь лункос мунӧмась, топсе кодкӧ нолӧдлӧ. – Чойко, гашкӧ водлам да узьыштам, эдден вед югдас? – шуис вокӧ. Меша ог, мунам. Айӧ нин понъясӧн миянтӧ корсьӧма. Воим кӧранум, кӧрыс позис да хывнитiс. – Чойко, вай пастухсӧ горзам, мед миянтӧ дадьӧн нуӧдас, – бара шуӧ Алексей. Меша ог-ог, ме нин тӧда кудз мунны. Сэсся тай воим жӧ чомйӧ. Ой, чомйын бур вӧлi. Уна омра сёим, лук турун ӧктiм. Мырпом вотiм: вӧрзян, а дадь улад токо гӧрд коле. Мед ӧктӧмаыс оз шонмы, пу бӧчкаын видзим. Гожӧмнас кулясим вурсьӧм вылӧ: медводз, кор токо пиялас, юр кыш воль, сэсся панды воль, сэсся вомдор воль и медбӧрын мальча воль кулям. Любитi тӧӧнас ӧтнам ветлооны дадьӧн Ямгортӧ няньла. Час квайт мунан, нянь босьтан да войнас бӧр каан. ӧтпыр дадюлӧс тар позьӧдiс, дзик моз мунны вощисныс. Бур, мый туйсис из чеччыныс и ачум иг сь дадьысь. Усьӧ кӧ, сэтчӧ и коли да канми. Иг поо нинӧмысь да сыдз и ветлалi тай», – казьтылӧ Агафья Ивановна.

Сэсся Мыжыӧ кольчис ооны Агафья Ивановна. Дас во ветлiс вӧлӧн колхозын, сит ноллӧмась удобренньӧ вылӧ, зэй ыджыд гӧраяс. Турун ноллӧмась. Сэсся пес кералӧма кык во: луннас нёль-вит додь кералӧмась. “Важӧн нинӧм из доймылы, а ӧнi тай ставыс кылӧ. Вына вӧлiм томнанум, картопель петкӧдлiм – бабаяс тэченыс, а ми, том ныыяс, нуам-катам теплицаӧдзыс. Кор унджык нуан буркойд на, ветымын килоӧн босьтан. Сэсся пенсияӧдз садикын рэбитi – нянечкаӧн. Мый сетiсныс, сыйӧ и карим” – юксьӧ миянкӧд героинянум.

Борис верескӧд тӧдмасисныс турын каригӧн. Чужӧма нылӧн дас челядь: Виталий, Тамара, Светлана, Людмила, Степан, Нина, Наталья, Елена, Татьяна, Анатолий. Агафья Ивановналы челядь бура воспитайтӧмысь сетiсныс «Мать – героиня» ним, медаль да «Материнская слава» орден. Сетны вӧлi мыйысь: став челядьыслӧн вылыс тшупӧда образованньӧ, ставыс быдмисныс бур мортъясӧн. «Ми ӧтторйӧ рэбитiм, менам челядьӧ миме вӧлiныс самостоятельнӧйӧн, ёрт ёртнысӧ каролитiсныс-видзисныс. Пыр колiс турун карны ветлооны гожӧмнас, дзолясянь асьныс и кольчилiсныс. Менам ӧнi 18 нук-нучка да 11 правнук», – шуӧ озыр мам.

Агафья Ивановна ӧнi на кыйӧ воньяс да йияс: колӧ кык лун, мед кыйны. Олӧмас Агафья Ивановна вурис уна сарафан, пим, тэбек, бурка, тюфня, шапка да гӧна тапочки. Ные вузалӧмась теплоходӧн локтысь-мунысьяслы. Агафья Ивановна шуӧ, мый зэй бура босьтiсныс йӧзыс вурӧмсӧ и ӧнi на воньяс да йияс босьтӧныс.

Райдейтӧ Агафья Ивановна сьыыны. Чомйыс кольчӧма и мунӧма «Изьватас» сьылан котырӧ. «Коркӧ видзӧдан кӧр яй ваи, пыри ӧтик ла, яй кольны, а сэн зэй мичаа сьылӧныс и ме суутi и кучи кыызыны. ӧтпыр кыызi песнясӧ и пӧшти ставсӧ запомнитi. Сыдз сыа менум лэсялiс. А сыдз котырын велӧдiм ёрт ёртлысь, код мый тӧдӧ. Сьылiм, уна сьылiм. Кызь во дорӧ «Ветеран» котырын сьылi.

Кудз олӧм вылӧ пыр видзӧдны ӧзйӧм синмӧн юалӧм вылӧ Агафья Ивановна шуис, мый Енлы эскӧ и сыа пыр ортсалӧ и ортсалiс ооны.

Ми кӧсъям Агафья Ивановналы крепыд дзоньвидзалун да радлун! Аттьӧ шоныд сёрниысь.