Оліс-выліс ӧтик салдат. Слу­житіс кызь вит во и лэдзисны сійӧс гортас. Локтіс сійӧ гортас и аддзӧ: рӧд ни вуж некод абу кольӧма, ставныс кувсьӧмаӧсь сы ветлігкості. Пуксис салдат туй бокӧ да кучис шогсьыны: кытчӧ жӧ мунны, кытчӧ во­штысьны. Локтіс сэк сы дінӧ кутшӧмкӧ пӧрысь баб да шуӧ: – Ин шогсьы, – шуӧ, – служивӧй. Мун тэ Сьӧд ю дінӧ да аддзан сэтысь ассьыд шудтӧ. Вот тэныд шӧвк тупыль, тайӧ тупыльыс и нуӧдас тэнӧ Сьӧд ю дінӧ.

Мунісныс да мунісныс, муніс­ныс да мунісныс, коркӧ и Сьӧд ю дінӧ воисныс. Пуксисныс сэк берег дорӧ куим юсь, тумельга­сисныс да лоиныс куим мича ныы. Сэсся пӧрччысисныс куи­мнанныс да пырисныс Сьӧд юӧ купайтчыны. Салдат сэк гусяліс ӧти нылысь паськӧмсӧ да дзебис. Вот купайтчыссис ныыяслӧн, петісныс берегӧ. Кык нылыс пасьтасисныс, бара тумельга­сисны да лоины юсьясӧн и лэ­бисныс, а коймӧд нылыс коли берегӧ да шуӧ:

– Коді гусяліс менсьым пась­кӧмӧс? Том морт кӧ – жӧникӧн лоас, шӧр арлыда морт кӧ – дядьӧн лоас, пӧрысь морт кӧ – бать пыдди лоас!

– Ме том морт, – шыасис сал­дат.

– Шыбит, сідзкӧ, менсьым паськӧмӧс, сэк ме тэ дінӧ локта, – шуӧ нылыд.

Шыбитіс салдат нывлы пась­кӧмсӧ. Пасьтасис сійӧ, локтіс салдат дінӧ да шуӧ: – Мун ньӧб, служивӧй, карысь керка, вось­тав сійӧ керкасьыс став ӧши­ньяссӧ, ме пыра тэ дінӧ ӧшиньӧ­дыд и сэк вӧлисти лоа тэнад гӧтырӧн. Салдат вӧчис стӧч сідз, кыдз тшӧктіс юсьыд. Гӧтрасис­ны найӧ и овмӧдчисны зэй бура том гозъя.

Дыр-ӧ, регыд колис кадыс, коркӧ кувсис сарлӧн гӧтырыс. Сар коли дӧвечӧн да пондіс шог­сьыны. Пукалӧ ӧтчыд сар аслас ӧшинь дорын да шогсьӧ. Сэки вӧлі буретш мунӧ сы ӧшинь увті коктӧм манак да юаліс сылысь: – Мыйысь нӧ шогсян, сар-ба­тюшко? – Кыдзи нӧ он шогсьы! Менам салдатлы сюрӧма ми­чаысь-мича гӧтыр, а ме сар, да менам абу гӧтыр! – А тэ мырд­дьы салдатыдлысь гӧтырсӧ. – Кыдз нӧ ме сылысь мырддя? – Босьт, – шуӧ, – служивӧйӧс да ысты Сьӧд ю вылӧ, кытысь сійӧ аслыс гӧтырсӧ судзӧдіс. Сэні олӧ Гундыр. Медым ваяс слу­живӧйыд Гундырлысь сьӧлӧмсӧ. Тӧдӧмысь, сэтысь служивӧйыд ловйӧн бӧр оз во. Кывзіс сар коктӧм манаклысь сӧвет да ко­рис салдатӧс ас дінас. – Вот, – шуӧ, – служивӧй, тэныд месянь служба. Ветлы Сьӧд ю дорӧ, ви сэтысь Гундырӧс, а сьӧлӧмсӧ вай меным лекарство пыдди. Вӧчан – наградита, а он вӧч – юртӧ ке­рышта. Шогӧ воис салдат. Лок­тіс гортас да гӧтырыс сетіс шӧвк тупыль, зарни чунькытш, сталь­нӧй пурт да шуӧ: – Шӧвк тупыль тэнӧ Гундыр оланінӧдз нуӧдас. Тайӧ чунькытшсӧ чунькытша­лан веськыд водз чуняд, кор Гундыркӧд паныдасян. А тайӧ пуртнас Гундырлысь сьӧлӧмсӧ перъян. Мыйӧн салдат муніс гортсьыс, сар ыстіс ассьыс слуга­яссӧ, медым пышйӧдны гӧтырсӧ служивӧйлысь. Но муртса на во­исны сарскӧй слугаяс служивӧй керка дінӧ, служивӧйлӧн гӧты­рыс шыбитіс ӧшинь пырыс юсь кольк, и став керкаыс ортсы­сяньыс лои дорӧма весьт кызта кӧрт стенаӧн. Сарскӧй слугаяс мырсисны, мырсисны служивӧй керка дорын, но керка пытшкӧсӧ веськавны эз вермыны. Сідзи и лои налы мунны сар дінӧ куш киӧн. А салдат муніс, муніс тупыль бӧрся да воис коркӧ Гун­дыр оланінӧдз. Петіс сылы воча Гундыр да шуӧ: – Ас кокнад ваян, служивӧй, ассьыд юртӧ. Тэ локтін меным закуска вылӧ. Уськӧдчис Гундыр салдат вылӧ, а служивӧй кыскис сэки зепсьыс чунькытшсӧ гӧтырыслысь, чунь­кытшаліс веськыд водз чуняс – Гундыр пласьтнитчис муӧ да кулі. Служивӧй перйис Гундыр­лысь сьӧлӧмсӧ стальнӧй пуртнас и мӧдӧдчис бӧр гортас. Воис гор­тас да сетіс сарлы виӧм Гундыр­лысь сьӧлӧмсӧ.

Сар абу рад служивӧй воӧм вылӧ и Гундыр сьӧлӧм вылӧ. Сійӧ бара пондіс шогсьыны да думайтны, кыдзи эськӧ слу­живӧйлысь мича гӧтырсӧ мы­рддьыны. Бара локтіс сар дінӧ коктӧм манак да шуӧ сылы: – Мыйысь нин бара шогсян, сар-батюшко? – Кыдз нӧ он шог­сьы! Пыр на вот мездыся салда­тысь, а сылы некутшӧм смерт абу! – Ысты тэ служивӧйӧс Син­мӧн аддзытӧмла. Сійӧс, тӧдӧ­мысь, служивӧйлы не корсьны. Шогӧ воис салдат. Локтіс гортас да висьталӧ гӧтырыслы, кутшӧм служба сылы сетісныс. А гӧты­рыс сылы шуӧ: – Тайӧс вот и ме ог тӧд. Мун тэ менам вокъяс дінӧ да налысь юо. Сета ме тэныд туй вылад ещӧ бедь, зуд да сир тыра чуман, кор ёна пӧгибӧ воан, найӧ тэныд ортсаласныс. А куим вок сылы шуӧны: – Тайӧс вот и ми ог тӧдӧй. Эстӧн, ыджыд вӧр пӧвстас, олӧ ӧти старик. Сійӧ зэй мисьтӧм, лёк, но, гашкӧ, мыйкӧ висьталас. Муніс салдат вокъяс индӧм серти, аддзис вӧрысь кер­ка да пырис сэтчӧ, а сэні сэтшӧм страшнӧй старик пукалӧ, мый видзӧдлынытӧ полан. Старик шуӧ: – Пань тыр вир, вом тыр яй воис меным! Вот ӧні ме тэнӧ и сёя! – Кыдзи нӧ тэ менӧ жа­ритны кӧсъян туй мортӧс. Лэд­злы первой менӧ мыссьыштны да вӧлисти сэсся сёй. Ме тэысь ӧні некытчӧ нин ог мун. Пондіс чышкысьны салдат аслас шӧвк кузьчышъянӧ, а старик сылы и шуӧ: – Ок тэ, служивӧй! Мыйла нӧ тэ водзджык эн висьтась ме­ным? Тэ тай вӧлӧмыд зять, ме­нам ичӧт нывлӧн верӧсыс! Салдат висьталіс ставсӧ, кыдзи да мый. Сійӧ жӧ войнас старик чукӧстіс ас дінас став лэбачьяссӧ да юалӧ налысь: – Синмӧн аддзытӧм йылысь эн кывлӧй немтор, он тӧдӧй, кӧні сійӧ? – Эг кывлӧй, ог тӧдӧй, – шуӧны лэбачьяс. Мӧд войнас старик чукӧстіс ас дінас став зверъяссӧ да юалӧ налысь: – Эг кывлӧй, ог тӧдӧй, – шуӧны зверъяс. Коймӧд войнас старик чукӧртіс ас дінас став чери­яссӧ, лягушаяссӧ, дзодзувъяссӧ, став гут-гагсӧ, жук-жагсӧ да юалӧ налысь: – Эг кывлӧй, ог тӧдӧй, – вочавидзисны ставныс. Друг кыськӧ воис сэки кокпӧла пӧрысь лягуша да шуӧ стари­клы: – Ме тӧда, кытысь корсьны Синмӧн аддзытӧмӧс, сӧмын ме верма индыны сылысь оланінсӧ. Вот босьтіс салдат сьӧрсьыс ля­гушаӧс да мӧдӧдчисныс корсьны Синмӧн аддзытӧмӧс. Мунісны да мунісны и воисны, медбӧрын, ӧти керка дінӧ. Лягуша и шуӧ салдатлы. Аддзисныс чорт да кудз синмӧн аддзытӧм сылы служитӧ. Берчис сыкӧд да вер­мис сыйӧ. Воис чӧрт сир ю дінӧ, кӧсйыліс жӧ эськӧ вуджны, но некыдз вуджны эз вермы да бӧр косіс. Салдат бӧр воис аслас оланінӧ, видзӧдӧ: а сылысь кер­касӧ ставсӧ жуглӧма – гӧтыр ни овмӧс абу кольӧма.

Суседъяс висьталісны, мый сар жугліс сылысь керкасӧ, гӧтырсӧ сылысь нуӧдіс аслыс гӧтыр вылӧ, талун буретш свадь­ба заводитчӧ. Муніс салдат сар ордӧ, а сарлӧн слугаяс сійӧс матӧ оз сибӧдны дворец дінӧ: сарлӧн сідз тшӧктӧма – не лэдзны сал­датӧс дворец пытшкӧ. Скӧрмис салдат да шуӧ: – Синмӧн ад­дзытӧм, кучкы ӧти часӧвӧйлы ӧти пель бокас, а мӧдыслы – мӧдар пель бокас, но сӧмын мед оз ло кувтӧдзыс! Кучкис Синмӧн аддзытӧм кыкнан часӧвӧйыс­лы ӧтчыдысьӧн – найӧ турун мешӧкъяс моз тутісны ӧтарӧ- мӧдарӧ. Пырис салдат сарскӧй дворец пытшкӧ, а сэні буретш свадьба заводитчӧма: гӧтрасьӧ сарыд служивӧй гӧтыр вылӧ. Ад­дзис сар салдатӧс да шуӧ сылы: – Но, мый, служивӧй, вайӧдін Синмӧн аддзытӧмтӧ? – Вайӧді. – Кутшӧм служба сійӧ кужӧ вӧч­ны? – Эй, Синмӧн аддзытӧм! – шуӧ салдат, – кучкы ӧтчыдысь пель бокас сылы, коді пышйӧдіс менсьым гӧтырӧс! Синмӧн ад­дзытӧм кучкис ӧтчыдысь пель бокас сарлы. Сар уси сэтчӧ ме­ста вылас да кулі. Служивӧй бӧр босьтіс ассьыс гӧтырсӧ и пондісны овны воддза дорсьыс бурджыка.

Важ коми мойд.

Коми листбоксӧ лэсьӧдiс: Ирина Терентьева.
Снимокъяс: Ирина Терентьева, Анастасия Витязева, Юлия Терентьева.