Важсянь нин Выль во, Вежадыр, Рӧжэство да Крещенньӧ лыддьӧныс медбур луньясэн

Изьватасъяс тая лунъяссӧ зэй ыжда пасйылісныс. Зэм сэк нин пӧстыс эштыліс. Праздник кежас бура лӧседченыс. Чӧста пӧжасисныс, кӧр кокысь кисель пуисныс, яйсьыс жарко карисныс. Сесся ёрта ёрныс дорӧ гӧсти ветлісныс, да бура гажӧдчисныс.

А кысь нэ воис сыа праздникыс? Медводзысь Рӧжэствосэ Русь вылын 998 воас пасйылэмась. Сыа нэшта ӧтик зэй ыджыд праздник. Енмыс мортэ пӧрэма и му вылын чужэма, мед грехысь, лек кылысь да кулӧмысь видьны. Вифлеемын гостиницаас Дева Мария местэ абу адзема и коомысема сылы пещераын кар саяс сутны, кытче скӧт видьысьяс ассьыныс скӧтнысэ лёк походя дырйи ваедлэмась. Сэн войнас и чужэма дзоля детина – Енмыслӧн пиыс. Кор Иисус рӧдитчема, небесаас югыд кодзу эзйема. Кодзулыс суутэма зэм сы местэас кытэн дёляыс вӧлэма. Кор йӧзыс сетче воӧмась, сэн и Марияӧс пиыскед и адземась. Сэк ныа Иисуслы вайӧмась водясем – зарни, ладан да смирна пу.

Сэтысянь и вошйис, мый быд семья, код Рӧжэство лунсэ пасйис ас керкаас, тшӧтш эктысисныс, кӧн пыр пач пытшкын пескыс гажа ломтысис, и ыргэн тшайникыс пуис. Пызан вылын чэскыд сёян сулалiс. Пелесас коз багралiс. Мыля нэ пыр коз пуктэныс, а оз мӧд пу? Сэтшэм мойд выйым, кор Христос чужэма, став пуясыс вомась сыйӧ чолэмооны и водясем вайӧмась, кодлӧн мый вӧлэма.

Куш козйыс ылысянь видзедэма и кор сылысь юасемась, мыля нэ тэ он матысьы Дзоляыс дорэ, сыа шуас: «Менам емьясэ зэй лӧчыдэсь, пола бытшкыны Дзолясӧ». Да тэ тай зэй шань, гаштэм коз! Сыйӧн Дзоляыс сыэ пасйис и сідз карис, мый ас нимлунас козсӧ вотчедэныс быдчема пӧлӧс чачаясэн. Лыдзысис, мый козйыслӧн выйым ас пӧлэс вын, а емъясыс лёкысь видзеныс. Коз пу пыр турунвиж, сыйэн сыа олӧм да дзоньвидза лун н вайэ.

Пу йылас кодзуу пуктэныс, мыля Иисуслӧн олӧмыс кодзю петэмысь вошйис. Коз пусэ пыр хрест вылэ пуктэныс, мыля олэмыс му вылас хрест вылын эштiс. Коз вылас 33 свеча – сы мыттэм во Иисус му вылас олӧма.

Рӧжэствосянь Крещениӧдз 19 лунӧдз, дас кык лун, вежадыр лунъяс мунӧныс. Важсянь нин висьтоолiсныс, мый этая лунъясас вӧльысь рӧдитчема Енмыс му кузя ветлалӧ и зэй бур водясемъяс сеталӧ, мый нин бур кыыяс сьылыгӧн он кор сыа и сюрас. Лыдзысис, сы пӧраас мый кӧсйан ставыс тэн воас.

Йӧзыс гажэдченыс, керкааныс машкуръяс волэныс, кодъяс сьылӧныс да йӧктӧныс, хозяеваяслы шуд, дзоньвидза лун, да дыр олӧм кейменыс. Машкуритчыганыс йӧзыс сідз пасьтасясныс, мед ныэ никод из тэдмоо. Чукарэн эктысясныс и керкаысь-керка ветлалӧныс. Важэн мича изьватас паськэм пасьталасныс, чужэмныссӧ марляэн ветчасныс. Кутшэмке керка эбесе таркедчасныс да юасясныс: «Машкур лэдзяныд?». Лэдясныс ке сэк бура и гажэдасныс, а сы вылэ водясем сетасныс пэжалӧма либэ юмо тор. Сесся мешекныс кор тырас, кодке дорэ чукартчасныс да тшай юасныс. Но мукедыс керканыс из лӧдзныс.

Важэн быд семья Рӧжэство лунсэ пасйис, а код из вермы пызан вылас эктыны сёян, нылы озырджыкъяс ыстылiсныс пӧжалэмасэ, мед ныа баражэ вермисныс празднуйтны. Эта луннъясас важэн из позь мысьласьны да сьӧд рэбета карны.

Январ 19 лунэ Хрещение лунсӧ вичкоо пасйэ ыжда. Иоанн Предтеча висьталӧма бур кыыяс да Иордана юас йӧзсӧ пыртлӧма. 30 арӧса Иисус Христос Иоанн дорӧ Назаретысь волӧма, мед сылысь босьтны пыртӧмсэ. Сыа Христосӧс Иордан ваас и пыртас. Кор Иисус Христос васьыс петэ, вдруг небесаыс воссьӧма, и, Иоанн Енсӧ гулю манераэн аддзьӧма. И Енмыслӧн гӧлэсыс кылыштас, сэк сыа Христосэс ас пиэн и шуӧма.

Сэтысянь и Хрещение лунӧ зэм юкмес дорас кучисныс мыссьыны, а кодкэ и купатчыны, мед став лёксэ, грехсэ да висьӧмсэ мыськыны. Крещенскэй васӧ керка вайӧныс, сесся сыйен керка быд пелес кисьталэныс, юэныс, дзоля челядьяслысь мед из бӧрдныс, чужэмныссӧ мыськеныс. Сыа ваыс зэй бур, дзоньвидза лун сетӧ.

Эта лунъясас позьӧ видзӧдны позьтӧминӧ – мый лоас, мый виччыны миян водзӧ. Уналы охота вӧлi тӧдны сыэ. Кодке ворожитчис, а кодке из. Ворожитчэм водьнырын бурджыка колэ артасьны – колэ ли сыа тэн.

Унджык ворожитчисныс войнаc – пемыдыс кутэ уна тӧдтэмтор. Быд гадайтчем корис ас местэас: керкаын, пыысянын, ылаын, туй вожын, йэз ӧшин улын да мукедлаын.

Медчасэ том йэз чукартчылісныс ворожитчыны рытнас. Медум тэдны, кытысь локтасныс сватъясыс, том ныыяс ыллаын шыблалiсныс потшэс вомен кэмкот да видзӧдлiсныс, кытчӧ нырыс кӧмкотыслӧн видзӧдэ – сэтысь и колэ виччысьны корасьысьяссэ. Код мӧдіс тӧдны, мый сыэ витчыссьӧ локтан во, быльыд вылын чукралэм бумага сотiсныс, а сесся вужӧр кузяыс видедисныс, мый тыдоотчас.

Унджык йэзыс хэть этпырысь да олыганыс ворожитчылісныс. И хэть мыттӧм оз поозедлыныс, мый бурджык абу тӧдны, мый ло водзӧ, мед быд лун веськэ тэдтӧм водясемен вэлі. Но сэтшӧм нин мортыд, охота пыролыны позьтӧминӧ, аддзыны ассьыд олӧмтэ воде вылэ. Ворожитче куш бур вылэ, мед олэманыд сыа воас. Вося праздникен, дона ёртьясэ!!!