Ямал мувев ӆоватн уӆты хоятат 21 хатаӆ Курктыӆащн ӆув ясаңӆаӆн ӆуңтам потрат нэпека ханшсат

Мир ӆоватн хоятат хурыты питсат – щимӆаң рут мир хоят ясаңӆаӆ воӆӆы ёрэматы питсыӆаӆ, воӆаң ант потарӆат. Щиты 1999 таӆн Аспотты тыӆащн Генеральная конференция ЮНЕСКО хоща нумас понтса емаң хатӆ верты. 2000 таӆ 21 хатӆ Курк тыӆащ эӆты кашң таӆ шимӆаң рут мир ясаң эӆты потарӆа па диктантат ханшӆа.

Там диктант нэман ӆэщатам мир ӆоватн уӆты шимӆаң рут ясңат емаңхатӆ кеша. Сишн департамент по делам коренных малочисленных народов Севера округев ӆоватн кашаң куртан диктант ханшты лотат лэщатас. Ямал мувев ӆоватн щит 40 ханшты лот. Щи хатаӆн хутсот-кем хоят ӆув ясанӆаӆн диктант ханшсат. Арпелк хоят яӆап муш эӆты хурыман онлайн щирн ёӆта ханшсат. Хащм хоятат ашкулаятн ханшсат.

Тампуш Ямал мувевн кашң рут ясаңн потрат ӆуңатсаят. Ур ясаңан – 2 щирн. Ханты ясаң – хуӆам щирн, щит шурышкарский, приуральский па сургутский диалектатн. Саран ясаң ижемский диалектан ханшсат. Селькуп ясаңн меет шимаӆ хоят ханшсат.

Ур ясаңан куропатка эӆты ханшсат. Хоты щи вой уӆ па муй ӆув ӆэӆ. Ханты ясаңан Ворңа хатӆ эӆты нумаӆмаса, хоты ӆувеӆ порыӆыӆа па еша потарса хоты мосаӆ ӆувеӆ энамты хоятат этаӆтыты па ӆув эӆтеӆ потарты. Селькупат ищи тохӆаң вой эӆты ханшсат, емаң вой ӆув монсьӆаӆн уӆ. Саранат эпӆаң ӆэтотат эӆты ханшсат, хоты ӆув ӆэщатӆаят хуӆ па нёха эӆты.

Муң Ӆорвош районэвн яртьяң лот ӆэщатса хота диктант хоятат ханшсат. Щит ашкулаят па музей хот «Коми изба». Шеек умащ ванты ус хоты энамты хоятат па няврэмат ханшсат. Щи ураңна мосаӆ ястаты ун пумащипа утаӆтаты нэңата. Ӆув няврэмӆаӆ яма утаӆтаӆат. Па рут хоятат ищи ханты ясаңна диктант ханшты юр поныӆысат.

– Ма ясңем айтэӆн яма уйтӆэм. Щаӆта ашкулаян ӆувеӆ ханшты утаӆсам. Нумастэмн, диктант ханшты манэм ӆаварт антом, – ястаӆ Антон Максаров. – Туп порайн еша нумасӆам, хоты там буква ханшты туңашк мосаӆ. Муң хун потарӆув щит кен, хун нэпека ханштыйн еша па щирн мосаӆ, щит ӆавартшак. Ма щирэмн хой ясңайӆ уятӆ ищипа ханшаӆ. Тата вантӆэм рущ нэңат омасӆат ищи ханты ясаңан ханшлат. Щит ям, муң ясңев па рут хоятатн утаӆтаты питса. Муң ханты хотӆува ястаты утчиӆам – рут ясңев аӆ ёрэмаӆн па еӆӆы туваӆн, ёӆн няврэмат пиӆан потартат, ат ӆув хуӆантӆат па оша паятӆат.

Тамщ лотатн хун верӆат щит щеек ям. Муң кашң хатӆ рущ ясаңна потарӆув, вер верман муң рут ясңев ёрэмаӆэв. Туп хун тамащ хатӆат поснтаӆаят ясңев нумаӆмаӆэв. Щиты ант мосаӆ. Мосаӆ муң ясңев эӆты иса нумты па потарты. Еӆӆы хоты наң ястаӆан – Ма ханты – ясңен ант-ки уйтӆэн. Туп нэм хащаӆ. Сишн няврэмӆан ат ашкулаян ханты ясаң утаӆтаӆат па ёӆн ӆув пиӆаӆн потартат.