Тон на уна керкаясын виденыс важья сундукьяс. Сыа кудз паметь бабьяслы, кодлэн сыа вӧлi медча дона вешэн

Важен сыа быд керкаын сулалiс. Сундуксэ касьтылыген син водзад миме суутэ важъя лес. Тав воччанторсэ судедӧныс сэтысь. Сундукас видисныс из куш паськем, сэн и позис аддзыны книгаяс, сьӧм, дона лес, ыджыд тыш вылысь письмеяс, наградаяс, посуда видисныс. Ыджыд лар – сундукьясын кутiсныс пано, пызь, сёян.

Видисныс сэн и том ныылысь приданнэйсэ. Приданнэйыс сыа – выль лес, воччанторьяс, кодэс ичмоньыс босьлiс новоженыс керкаӧ.

Сундук нимыс петэма татара – «сандык» кылысь, кодлэн пӧданыс воссе, шусе кудз лес видзанин. Тонья лунэ на сундуксэ позе аддзыны казахса аульясын, роч и Европа асывыы вӧлэсьясын, а сiдзже быд музейясын.

Карисныс сыйе сундук карысь киподтуя йэз коз пуысь, пожӧмысь, пипуысь, ниа пуысь. Коми муын топыд помла гартiсныс кӧрт визьясэн и пыр середлiсныс. Частэ сундуксэ видисныс улӧс туйе, пукалiсныс сэн, корке и узьлiсныс. Сыйе веччисныс пыр босьтэма или ас кыйема вейтэн.

Коми Республикаын эні унаӧн на виденыс сундукьяс. Мукедыслэн керкаын энi на сулалэ некымын. Выйым нылэн на кык метра кузя сундукъяс, и судтанас воӧ метра джынйысь выытi. Сэтшэм сундуксэ карлӧма ас вӧлэсьса морт. Телега вӧлэн вайлӧмась керка дораныс, сыа кудз выль керкаэ петыганыс водясем вӧлэма. Сыа пу сундукыс вӧлi карӧма неӧтик кӧртутэг. Видемась сэн пыр гӧнапом лес медчасэ гожэмын: мальчаяс, пимьяс, тӧбекьяс, паркаяс, тугьявонь да уна мый.

Став лескыс тӧчэма бура тупралэмен, мед кыскан да оз коомысь утюжитны. Сундукын медчасэ видисныс бур паськем, кодэс пасьтолылiсныс вося праздникьясэ. Вӧлiныс и уна пӧлэс, дзоляджык сундукьяс. Сэн бара вольпась лес видисныс. Важъя сундукьясыс вэлӧма бабьяссьыныс кольлэма.

Сёрджык Коми муын восьсемась кузничаяс и сэк нин кучэмась кышны кӧртэн, мед топыдджык вӧлi. Сы бӧрын нин мукедыс краситэмась гӧрд краскаэн, код уна вояснас абу бырӧма. Кудз и водз энi на лес видян сундукьяссэ виденыс кумын да вышка вылын.

Сундуксэ йӧз костын пыр вылэ доньялiсныс. Том войтыр нин энi интересучче ныйэн.

Вӧлэмась сидь жэ ляпкыд, дзоля кӧрт сундукъяс. Ставнас сундукыс середлэма, выйым на томан. Важен бӧрйылэмась топыд веськыд пу, мед из нюклясь. Уна вояснас бура карӧма вешыс оз косьмы. Важэн мужикъяс ас бабаяслы ас киен карлэмась дзоля сундук вурсян улэ, проч кӧрттутэг. Кӧрнас каслайтыген пыр орданыс ноолэдлэмась. Туй вылас на пыр ниа сир ӧктылэмась да сундук пытшкыс ниа сирэн и кылэ.

2014 во вылас Сыктывкарын вэлi восьтэма «Купеческий сундук» объект. Сыа кудз ӧктысь. Вонас ӧтпыр июнь 12 лунэ сундуксэ восьтылэныс и сьӧмсэ сетэныс карыслы. Водз этiя местэыс вӧлi кар шӧрэн. История серти эта местэас пуктисныс сундук кудз паметь купечььяслы и киподтуя йӧзлы, код пыртіс ыджыд пай чужаниныслы. Выйым примета, код восьтас пӧдансэ да чӧтас сьӧм воде сылы ло ставыс бур, озырмас.

Тав воччанторсэ чатрасьысьяс пыр судедэныс бабьяс сундукьяс пыдӧсысь. Вед сэн вермасныс вӧсьыны оз куш платеяс, но и мыйке сайӧдӧмтор. Хэзяйка кор петкедлэ лессэ сундуксьыс пыр шуис изьватас олӧм да обрядьяс помла.

Мед нималана сундук карысьяс вӧлiныс Невьянскын, Нижней Тагилын и Кунгурскын. Петрокаменскейын вӧлi восьтэма «Заря» нима артель. Сундукьяссэ нылысь позе миме казёны энi на войвылас сэтшэмьясыс выйымесь. Ныа кӧрт полосаясэн нюжэдэма, или ыджыд кэртэн кышэма ящикьяс. Киподтуя йӧз вӧдитчемась пелэн, кӧртэн, чеканкаэн краситэмась и сiдз водзе. 50-эд воясас вузалэмась ныйэ лавкаын. Визьлэ, гашке тиян рэдныдлэн и выйым на сэтшэм сундук. Сэн выйым чернила пас и бумага. Кэн гижэма кэн и код кор карэма.

Мыжы музейын выйым сундук-теремок. Нимыс пуксема кудз озыр керкаясын крыша вылас карӧма нэшта пӧдана жырьяс, кэн видисныс медча дона лес. Сэтшэм сундуксэ сетлэма музейяс Анна Фёдоровна Хозяинова.

Важен вӧлiныс лентаяс да асыкьяс, сьӧм видян дась карӧма сундукьяс. Вӧлiныс и туйӧ ветлан лес видяниньяс. Дзоля сундукьясын челядь видис чачаяс, аканьяс. Кудз касьтылэныс олыштэмаяс, важэн кулачитан дырья и ныйэ тавсэ мырдемась. Вӧлiныс пуысь карэм сундукьяс, сэн гумага, газет видисныс. Изьватас важсянь сундукын видисныс бур паськемныссэ, сарафан, чышьяньяс. Атте нылы, код сыйе тавсе видис, берегитис и тонья лунэдз колис сьӧлэмлы дона паськемсэ, код шонэдэма вӧлi некымын кӧлена йӧзлэн.