Ханты моньщ

Имоԓтыйн Ай Ас пелакн ай паварт хотан имеӈан-икеӈан усӈан. Уԓопсаеԓ хуватн ԓын хуԓ веԓсаӈан, унта вой веԓпаса ищиты китомтак яӈхиԓысӈан.

Щи катӈан и ай шукащтыя хащом похлэӈкие энмаԓсаӈан. Моԓты ԓаварт вератн ԓувеԓ ант па мийԓысат. Щиты хоты, таӈха, похаԓ энмас, иса ёԓан ус.

Щиканща имеӈан-икеӈан пирщамасайӈан, китомтак мушан ёхатсайӈан, хуԓ па вой каншты верата катԓасыты ант верытԓаӈан. Ԓый энмаԓтом похаԓ па таки-сарыя, юраӈа-щомаӈа энмас, Ай Асн хуԓ мощатты вуша энмас па унтатн вой веԓты ԓовата ёхтас. Имеӈан-и-кеӈан щукаш партаԓыԓӈан ԓувеԓ хуԓ веԓпасԓаты па унта вой канштыя яӈхты. Похаԓ па шеӈк паԓтаԓ хотаԓ эԓты пуӈԓа манты. Ванта, уԓопсайԓ хуватн нэмоԓты хув тахая ант па яӈхас.

Аӈкеԓн-ащеԓн ԓавартаӈ хуԓвой веԓпас верата ант па утаԓтаса. Щитаԓн па ёԓан аԓ щиты уԓ, нэмоԓты верат вертыя и пуша ант па хошаԓ, ант па ԓаӈхаԓ.

И пуш щи похаԓ номасн ёхатса: ай ԓаӈкар ухԓаԓ ԓэщатас, ащеԓ ики ԓохӈан нох ваттасԓы, юхԓаԓ нёԓы хошап пиԓн аԓэмасԓы, юх сарԓ ёша вус, айԓтыева унт пелка щи нёхтасԓы. Хув муй па ван кут ԓув щиты манас па хуԓъюхаӈ-нохаръюхаӈ шик унта ёхтас. Тыеԓ-тохеԓ шушиԓытаԓ эԓты иса патлама йис. Ин похие и лотаԓа ԓойс па хуԓас, матты-ки ԓув манты юшаԓ шомая а-моԓты-сыр хоят тутъюх сэварман ешащаԓ. Щи тахая ԓув сора ёхтас па шияԓас, хоты моԓты ԓоватаӈ ики сором хашъюхат ая морэмаԓ па нох вущитом ратаԓа итн-итн такан ёваԓмаԓ. Ратхар пут юхаԓ хоща ун кевпут ԓув тахармаԓ па щикем кураӈ вой нёхи кавартаԓ. Ԓув лепаԓн веԓщи ԓоньщ хуват лакки поном ямкем ар няр нёхи пай оԓаԓ. Ханты пох щи икеԓ пеԓа хув вантас па оша верас, хоты щит унт пелакн уԓты меӈк ики. Ԓув ищиты кураӈ вой веԓпаса тый ёхатмаԓ.

Щиканща ханты пох нумастыя питас, муй щирн щи унт ики щомаԓ па юраԓ айшака верты па щаԓта ԓув мощатом кураӈ вой нёхиԓаԓ хоԓыева нох вутыя.

Веԓты-ки, хоты муйн верытԓа щи ԓоватаӈ наӈк паԓат, таки-сары меӈк ики.

Щалта похев щимащ номасн ёхатса: «Мосаӈ, ма ԓувеԓ сомаԓта юхԓэм эԓты нёԓн эсаԓԓэм. Мет оԓаӈан ԓувеԓ сэмԓыя верты мосаԓ, щи вер юпийн манэма кеншака йиԓ ԓувеԓ иԓ охаԓтатыя. Ванта, аԓаӈсахатн, вой веԓпаса манмемн, аӈкем-ащем ёԓн иса ԓэтотԓы хащсаӈан. Ԓын уԓты хуватн муйарат ԓаварт вер вантсаӈан, манэм уна йитэм вуш унты энмаԓтсаӈан па яма тайсаӈан. Инпа моԓты щирэмн ԓывеԓ ямсыева ԓапатты-иньщԓаты па тамхатԓ мосаԓ!»

Щи номасԓаԓ пиԓн ханты пох айԓтыева ратхар пуӈԓа ԓохӈаԓаԓн хатэмас, юхԓаԓ аԓэмасԓы па меӈк икел сомаԓта нёԓн юватсаԓы. Оԓаӈ нёԓаԓ, ванта-са, ԓув ям сэм пелкаԓа хойс, кимет отаԓ – партапелак сэмаԓа щи кутн питас.

Таки-сары па ԓоватаӈ меӈк икеԓ шаӈкап еԓ уваԓтас па туп щиты нюхмас:

– Ана-на, ана-на, сэмӈаԓам там патлам атн нампарн ипуляӈа питсайӈан! Муйсыр моԓты отые щата ай нампар ма сэмӈаԓама ёваԓмас? Наӈ, ханты хоят-ки, щит ма эԓтаем аԓ паԓа, ма наӈен нэмоԓты вевтам верн ант верԓэм! Ратхарэм хоща вана юва, тата иԓ омса, кураӈ вой нёхеӈ ԓантэмн ԓапатԓэм иньщԓтаԓэм! Щитаԓн меӈк ики сэмӈаԓаԓа питом нёԓӈан ям пелак ёшаӈ ԓуй оԓӈатн еԓԓы туп и пуш такан вотэмасԓы.

Ԓув ясаӈԓаԓ юпийн ханты ху вана щи ёхатԓ, вуща унт акеԓ ики пиԓн вераԓ, ратхар пуӈаԓн омасԓ, ԓэԓӈан-иньщԓаӈан па щутщатыя ияха ԓэщатыԓӈан.

Щаԓта меӈк икеԓ ԓувеԓа щи ястаԓ: «Ин ата йис па там тутаӈ ратхарэв лепн иԓ оԓԓоман, хаԓевт китомтак кураӈ вой веԓты яӈхԓоман. Наӈ, хиԓые, муй щирн щимащ ай юхаԓн муй нёԓн веԓпасԓаԓан? Ма, ванта, йис вушат эԓты щи войт паитԓом па, щимащ тащ моштатэмн, ун кев шуп ԓый кутэԓа ёваԓмаԓом па имохты таԓаӈ ԓапат-кем кураӈ вой щиты иԓ паитԓом!»

Туп аԓаӈсахата йис, кат икеӈан нох киԓсаӈан, морта ԓэсӈан-иньщсаӈан, ԓэщатысӈан па веԓпасԓатыя мансаӈан. Хув муй ван кут яха шушсаӈан па еша уԓԓы кураӈ воиӈ тащ уитсаӈан. Щиканща меӈк икеԓ патан тувом ун кев шуп аԓэмасԓы па ԓый кутэԓа, муйарат щом тайс, такан-такан ёваԓмасԓы. Яна щи, тащеԓ эԓты таԓаӈ ԓапат кураӈ вой иԓԓы пеԓа нови ԓоньща ракнас.

«Я-а-а-а, хиԓые, щи войԓан нох хораԓн па нёхиԓаԓ ёхи туваԓн, щитат тамхатԓ ма иса хоԓыева наӈена мойԓаԓԓам. Хутты па ма хощаема ёхтыԓыя па ищиты ияха кураӈ войт паиттыя китомтак яӈхԓоман!» – щиты ханты пох пеԓа унт акеԓ ики нюхмас, ищи куромн еԓԓы шушмас па еша уԓԓы сэм вушат эԓты иса айԓтыева щи пентас. Щитаԓн талаӈ кат ԓапат сыс ханты пох кураӈ войԓаԓ нох хорсаԓы, нёхет муйт иса эватсаԓы па ай ԓаӈкар ухԓаԓн ёхи щи таԓсаԓы.

Щиканща аӈкеԓ-ащеԓ аԓ нох аматсаӈан, муй хорасоп унт войн рахты похие ԓын ияха энмаԓсаӈан. Щи вушат эԓты ԓув еԓԓы куш унтатн вой веԓтыя, куш па Ай Асн ар хуԓ мощаттыя питас. Аԓпа, ханты пох паԓтапаӈ верат унт акеԓ икийн нох вусайт, хун ԓын китомтак кураӈ вой веԓпасԓаты ияха яӈхсаӈан.

Ин тамхатԓ вушат унты ԓув аӈкеԓ-ащеԓ пиԓн уԓ. Туп тухаԓ кутатн унт акеԓн икийн вером нётопса ям ясаӈан нумаԓмаԓ. Щи ёхат па нэӈат яӈхты юшеԓн йинтоп-ки вощкаԓа – эԓопн оԓаԓ, хоятат ԓый хотэԓа хатаԓн па атаԓн шушԓат.