Тампуш 35 таԓ хоты советский соԓтанат Афганистан мув эԓты ёхи ёхатсат. Щи ляля шоши хоятэв Виктор Тырлин па китыԓыса
Ԓорвош районэв Ун Асн ай куртые уԓ. Хашкурта айԓԓа. Щи куртыенан Тырлинат рут уԓԓат. Хоты ԓув щи куртэԓ омпсатсэԓ, щи эԓты хуԓ па вой веԓпасман щита уԓԓат. Щита Виктор Гаврилович Тырлин сэма питас, па айтэԓн утԓас хуԓ веԓты. Инты унты ԓув хуԓ веԓман рупатԓ, опращԓаԓ вер еԓԓы туԓ.
Щи куртые эԓты ԓув, туп ашкула етшам юпина, мохты соԓтана туԓа. Хой нумасас ԓув ляльсты тахая китԓа. Щи порана Афганистан мувн ляль меет така питмаԓ.
Энамты ёх район ԓоват эԓты Мужи вошн ияха акатсайт, щаԓта па еԓԓы Пулӈавта китсаят. Щита Виктора ястаса – ԓув танковый войска хоща связиста уты учиԓа. Кимет вошн па па щира потарты питса.
– Тюмень нэмпи вошн муӈ туп йи хатԓ вусув. Щита щи ястасаюв хоԓта манԓув. Муӈ Ԓорвош районэв эԓты кат хоят: ма па Юрий Хартаганов, – потарԓ Виктор Гаврилович. – Атаԓн муӈ иса нох киԓтасаюв па ԓощԓтасаюв. Юра оԓӈашк вохса, ԓув немщат мува Германияя китам. Щаԓта щос хащамн, муӈев, хой хащас, яӈ-кем соԓтана ястасаюв: Афганистана китԓаюв. Кимет хатаԓн поезда омассаюв: айԓта манты питсув Барнаул, Бийск нэмпи вошат мохты. Щаԓта Казахстан мохты Узбекистана, Термез нэмпи воша тусаюв.
Щи вошн веԓщи ёхтам энамты няврэмат утаԓтыты питсаят – сора, туп хуԓам тыԓащ щита утаԓтысат. Минайт утаԓтысат, оша пайтсат хоты ԓув верман уԓԓат. Щаԓта практика версат – хойтат минайт мува иԓ хирыԓысԓаԓ, киметԓаԓ ԓувиԓаԓ каншыԓысԓаԓ. Щита шеек хошам па руваӈ муват. Овс мув эԓты ёхтам соԓтаната оԓаӈ хатԓатн ԓавартшак вус. Рув кутн хус вет киԓа бронежилетат пиԓан хухатԓисат хус километрая кашаӈ хатԓ. Хой соԓтанат юрԓы щах ракныԓытэԓ. Щиты айнайн рув мува утаԓсат.
Утаԓтыям юпина соԓтанат курн Узбекистан эԓты Афганистан унты Хайратон – мост Дружбы эԓты шушсат. Тумпелакн энамты ёх соԓтанат тохԓаӈ хопа ԓаваԓсаят па кимет лота тусаят. Щи мост эԓты щи курк тыԓащ 15-мет хатаԓ 1989 таԓн соԓтанат Афганистан эԓты ёхԓы йисат.
– Афганистан мувн шек паԓ кев урт. Хун муӈ вертолетан тусаюв, ԓув иԓ омасты ант веритас, муӈ ԓув эԓтэԓ парашютат пиԓна ким навармасув. Мохты щита ортты питсаюв, нёԓт вертолет пеԓа рыйты питсат, ԓув иԓшак эсԓасас, туп ёхԓы керԓыты питас – хойса, иԓ питты питас па мува хойс, тохнамтас. Иса парсат, туп йи майор ԓыԓаԓ этас, – нумаԓмиман потарԓ Виктор Тырлин. – Паԓщам щимащ вантыя па ляль уԓ, хоты верты, шоши мувев аратыты мосаԓ.
Виктор саперный ротайн солтана вус, связистат ищита вусат. Оԓаӈ хатаԓн ияха ԓойԓтасаят. Парм ёхԓаԓ тусаят: душманатн веншԓаԓ нэман укщама верамт, ешԓаԓ па курԓаԓ эвтамт… Щиты ԓув нэман ешащԓат, нумасԓат ат советский соԓтанат паԓтапԓат.
Соԓтанԓув кашӈ хатԓ арсыр тахаятн минаят поныԓысат. Виктор Гаврилович ищи муй арат веритас юр поныԓыяс. Щи мувн шеек рувӈ, хутьяӈ- кем градус пеԓа ёхтыԓыяԓ. Ԓув щи рува утԓас – овас мув ёх юраӈ хоят. Соԓтанат щита шеек яма ԓапатсаят: мампащат, сгущенка, нёха банкаят, яԓап нёха па няр торн лыптат. Хун кева нох хухтыйн па хаԓыхыр патан тайсат. Щи тумпина патан хошам сохат аԓсат: атаԓн щита кев ԓыпийн ищкия ювантыйԓ, пораян ԓонщ питыԓыйԓ.
– Кев ԓыпи хуват мантыйн хурыман шушԓан, иса ты-тохи вантыԓан, кашӈ кев потыԓы юпийн вертԓат акар хорпи душманат омасты. Оԓаӈн таԓ шуп щиты паԓман вусам, щаԓты еԓԓы щиты уԓты утаԓсам, – ястаԓ Виктор. – Хоят щимащ, иса муй веритаԓ, иса утаԓаԓ.
Щикуш кев ԓыпи, па сыстам йиӈк щита шимаԓ уԓмаԓ. Соԓтаната нэман сыстам йиӈк тохи туԓиса. Туп кева нох хуӈхтыйн ар йиӈк патан уты ант веритԓа, соймат па мув ийӈкат инщсат. Хуԓэӈ йиӈ-лотат эԓты йиӈк каварты мосас, щиты-ки няртэԓн инщԓэн мохты кашаӈа йиԓан. Щиты хойтат мушаӈа ювантысат, хойтат парсат. Хойтат па торн эԓты верам наркотикат таԓты питсат па отшама йиты питсат. Сишн щи ураӈан соԓтанат торнат па ущатты питсат.
Шоши хоятэв щимащ атом отан ант хойса па ант вуса. Меет атом ԓаварт хоԓна еԓԓы уԓмаԓ. Панджшерское ущелье вуйм, нох питам юпина, ԓув щи мув шавиман рупатсат.
– Щита муӈ таԓ ун пай боеприпасат уйтсув, щи тумпина химоружие па. Муй мосас, нох муӈева усԓув. Хащам отԓаԓ сапёратн минируйтсайт. Иса нох тохнамтас! Кев ԓыпи иса пусӈа йис. Ат пеԓа камтса километрая пуӈԓа матсув, хуԓантԓув – па ипуш тохнамтас. Хащам отԓаԓ па ипуш шашкаятн понамт. Кевт тарыты питсат, Па пусаӈ кут эԓты душманатн ԓоп вусаюв, – потарԓ Виктор Гаврилович. – Муӈ пуӈԓэвн артиллерийский дивизион уԓмаԓ, лудв щи «Савушкайт» эԓты душманат оратты питсыԓԓаԓ. Муӈ туп мувн ай вусыет хирсув, шитаман оԓԓув…
Щита Виктор Гаврилович ԓыԓас этас, Турамн шависа. 1987 таԓ товийн, Ас нопатты тыԓашн, ԓув ёхи ёхтас. Па инты унты кашӈ таԓ 15 мет курк тыԓащ хатаԓн ԓухасԓаԓ нумаԓмаԓԓы, хоты ԓув ляля яӈхиԓыяс, хоты па муват вантыԓыяс. Ин лудв кашӈ таԓ Мужи воша вохиԓыԓа, уйтантыяԓ кимет солтанат пиԓна, хой Афганистан мува ляльсты ԓув итэԓн китыԓысаят. Тампуш па лудв Пуԓнагвта вохиԓыса, щита мойԓапсаян мойԓыса.
Ин Виктор Гаврилович самаӈа тайты верԓ, опращԓаԓ тайм вер хоԓна еԓԓы туԓ. Муй арат веритаԓ рупатԓ. Ат па ищиты еԓԓы тумтака уԓ!