Тампуш 35 таԓ хоты советский соԓтанат Афганистан мув эԓты ёхи ёхатсат. Щи ляля шоши хоятэв Виктор Тырлин па китыԓыса

Ԓорвош районэв Ун Асн ай куртые уԓ. Хашкурта айԓԓа. Щи куртыенан Тырлинат рут уԓԓат. Хоты ԓув щи куртэԓ омпсатсэԓ, щи эԓты хуԓ па вой веԓпасман щита уԓԓат. Щита Виктор Гаврилович Ты­рлин сэма питас, па айтэԓн утԓас хуԓ веԓты. Инты унты ԓув хуԓ веԓман рупатԓ, опра­щԓаԓ вер еԓԓы туԓ.

Щи куртые эԓты ԓув, туп ашкула етшам юпина, мохты соԓтана туԓа. Хой нумасас ԓув ляльсты тахая китԓа. Щи по­рана Афганистан мувн ляль меет така питмаԓ.

Энамты ёх район ԓоват эԓты Мужи вошн ияха акатсайт, щаԓта па еԓԓы Пулӈавта кит­саят. Щита Виктора ястаса – ԓув танковый войска хоща связиста уты учиԓа. Кимет вошн па па щира потарты питса.

– Тюмень нэмпи вошн муӈ туп йи хатԓ вусув. Щита щи ястасаюв хоԓта манԓув. Муӈ Ԓорвош районэв эԓты кат хоят: ма па Юрий Хартаганов, – потарԓ Виктор Гаврилович. – Атаԓн муӈ иса нох киԓтасаюв па ԓощԓтасаюв. Юра оԓӈашк вохса, ԓув немщат мува Гер­манияя китам. Щаԓта щос хащамн, муӈев, хой хащас, яӈ-кем соԓтана ястасаюв: Аф­ганистана китԓаюв. Кимет ха­таԓн поезда омассаюв: айԓта манты питсув Барнаул, Бийск нэмпи вошат мохты. Щаԓта Казахстан мохты Узбекиста­на, Термез нэмпи воша ту­саюв.

Щи вошн веԓщи ёхтам энамты няврэмат утаԓтыты питсаят – сора, туп хуԓам тыԓащ щита утаԓтысат. Ми­найт утаԓтысат, оша пайт­сат хоты ԓув верман уԓԓат. Щаԓта практика версат – хойтат минайт мува иԓ хи­рыԓысԓаԓ, киметԓаԓ ԓувиԓаԓ каншыԓысԓаԓ. Щита шеек хошам па руваӈ муват. Овс мув эԓты ёхтам соԓтаната оԓаӈ хатԓатн ԓавартшак вус. Рув кутн хус вет киԓа бро­нежилетат пиԓан хухатԓисат хус километрая кашаӈ хатԓ. Хой соԓтанат юрԓы щах рак­ныԓытэԓ. Щиты айнайн рув мува утаԓсат.

Утаԓтыям юпина соԓтанат курн Узбекистан эԓты Афга­нистан унты Хайратон – мост Дружбы эԓты шушсат. Тум­пелакн энамты ёх соԓтанат тохԓаӈ хопа ԓаваԓсаят па кимет лота тусаят. Щи мост эԓты щи курк тыԓащ 15-мет хатаԓ 1989 таԓн соԓтанат Аф­ганистан эԓты ёхԓы йисат.

– Афганистан мувн шек паԓ кев урт. Хун муӈ вертолетан тусаюв, ԓув иԓ омасты ант веритас, муӈ ԓув эԓтэԓ па­рашютат пиԓна ким навар­масув. Мохты щита ортты питсаюв, нёԓт вертолет пеԓа рыйты питсат, ԓув иԓшак эсԓасас, туп ёхԓы керԓыты питас – хойса, иԓ питты пи­тас па мува хойс, тохнамтас. Иса парсат, туп йи майор ԓыԓаԓ этас, – нумаԓмиман по­тарԓ Виктор Тырлин. – Паԓ­щам щимащ вантыя па ляль уԓ, хоты верты, шоши мувев аратыты мосаԓ.

Виктор саперный ротайн солтана вус, связистат ищита вусат. Оԓаӈ хатаԓн ияха ԓой­ԓтасаят. Парм ёхԓаԓ тусаят: душманатн веншԓаԓ нэман укщама верамт, ешԓаԓ па курԓаԓ эвтамт… Щиты ԓув нэман ешащԓат, нумасԓат ат советский соԓтанат паԓтапԓат.

Соԓтанԓув кашӈ хатԓ арсыр тахаятн минаят поныԓысат. Виктор Гаврилович ищи муй арат веритас юр поныԓыяс. Щи мувн шеек рувӈ, хутьяӈ- кем градус пеԓа ёхтыԓыяԓ. Ԓув щи рува утԓас – овас мув ёх юраӈ хоят. Соԓтанат щита шеек яма ԓапатсаят: мампа­щат, сгущенка, нёха банкаят, яԓап нёха па няр торн лып­тат. Хун кева нох хухтыйн па хаԓыхыр патан тайсат. Щи тумпина патан хошам сохат аԓсат: атаԓн щита кев ԓы­пийн ищкия ювантыйԓ, пора­ян ԓонщ питыԓыйԓ.

– Кев ԓыпи хуват мантыйн хурыман шушԓан, иса ты-тохи вантыԓан, кашӈ кев потыԓы юпийн вертԓат акар хорпи душманат омасты. Оԓаӈн таԓ шуп щиты паԓман вусам, щаԓты еԓԓы щиты уԓты утаԓ­сам, – ястаԓ Виктор. – Хоят щимащ, иса муй веритаԓ, иса утаԓаԓ.

Щикуш кев ԓыпи, па сы­стам йиӈк щита шимаԓ уԓ­маԓ. Соԓтаната нэман сыстам йиӈк тохи туԓиса. Туп кева нох хуӈхтыйн ар йиӈк патан уты ант веритԓа, соймат па мув ийӈкат инщсат. Хуԓэӈ йиӈ-лотат эԓты йиӈк каварты мосас, щиты-ки няртэԓн ин­щԓэн мохты кашаӈа йиԓан. Щиты хойтат мушаӈа юван­тысат, хойтат парсат. Хойтат па торн эԓты верам наркоти­кат таԓты питсат па отша­ма йиты питсат. Сишн щи ураӈан соԓтанат торнат па ущатты питсат.

Шоши хоятэв щимащ атом отан ант хойса па ант вуса. Меет атом ԓаварт хоԓна еԓԓы уԓмаԓ. Панджшерское уще­лье вуйм, нох питам юпина, ԓув щи мув шавиман рупат­сат.

– Щита муӈ таԓ ун пай боеприпасат уйтсув, щи тум­пина химоружие па. Муй мосас, нох муӈева усԓув. Хащам отԓаԓ сапёратн мини­руйтсайт. Иса нох тохнамтас! Кев ԓыпи иса пусӈа йис. Ат пеԓа камтса километрая пуӈԓа матсув, хуԓантԓув – па ипуш тохнамтас. Хащам отԓаԓ па ипуш шашкаятн понамт. Кевт тарыты питсат, Па пусаӈ кут эԓты душма­натн ԓоп вусаюв, – потарԓ Виктор Гаврилович. – Муӈ пуӈԓэвн артиллерийский ди­визион уԓмаԓ, лудв щи «Са­вушкайт» эԓты душманат оратты питсыԓԓаԓ. Муӈ туп мувн ай вусыет хирсув, ши­таман оԓԓув…

Щита Виктор Гаврилович ԓыԓас этас, Турамн шависа. 1987 таԓ товийн, Ас нопатты тыԓашн, ԓув ёхи ёхтас. Па инты унты кашӈ таԓ 15 мет курк тыԓащ хатаԓн ԓухасԓаԓ нумаԓмаԓԓы, хоты ԓув ляля яӈхиԓыяс, хоты па муват вантыԓыяс. Ин лудв кашӈ таԓ Мужи воша вохиԓыԓа, уйтантыяԓ кимет солтанат пиԓна, хой Афганистан мува ляльсты ԓув итэԓн китыԓы­саят. Тампуш па лудв Пуԓ­нагвта вохиԓыса, щита мой­ԓапсаян мойԓыса.

Ин Виктор Гаврилович са­маӈа тайты верԓ, опращԓаԓ тайм вер хоԓна еԓԓы туԓ. Муй арат веритаԓ рупатԓ. Ат па ищиты еԓԓы тумтака уԓ!