(Ханты моньщ)

Владимир Енов

Имоӆты сусн уйт пелак Ай Ас питар хуватн охсар ими аӆ яңхомтыйӆ. Щиты яңхтаӆ кутн сэй пан йиңк хоща ям ӆоват-кем ун паннэ ики шияӆаӆ.

Я-а-а, охсар имен хоты муй, шеңк таром па хорасаң воие ус! Ӆув ищи куромн сэй пан питара навармас, паннэ икен хоща вана хатмас па щиты ин хуӆ икен иньщмасӆы:

– Ей, ики, ики, ма моӆхатӆ там пан хоща усом па хуӆ веӆпасӆаты хоятат потрат хуӆантсом. Ӆый наң эӆтаен тамиты потартсат, матты-ки наң шеңк тумаиң па уӆты кашн веӆпаса ант па питӆан. Веӆпас ёх щирн, наң там Ай Асэв хуватн сора тыеӆ-тохеӆ ущиӆыӆан па матты-ки нэмоӆты хуӆн муй войн эӆты ёхатты ант па верытӆайн! Ма нумастэман, щиты и вер нэш антом. Наң вантаӆыя – сары, муй хорпи наң нюмар па шеңк куӆ! Муй щирн наң манэм нюхаӆтыя верытӆан? Там уйт пелак унтэмн ма мет тумаиң воя ӆуңтасӆом па мет сора хухатӆыӆом! Моӆхатӆ хоты мохет щукаш таӆтэӆн наңен шеңк ишаксат, ма аратэм номас па сора яңхты щир наң иса ант па тайӆан.

– Па ма хоты муй, – нюхмас ёхӆы пеӆа паннэ ики, – наң ин, охсар ими, щимащ каш-ки тайӆан, хаӆэвт аӆаңсахатн мин кутэмн касӆоман. Щаха оша йиӆ, хой там Ай Ас уйт пелак мувевн-йиңкевн мет тумаиң па мет сорашак яңхтыя верытӆ!

Щи ясаңӆаӆ пиӆн паннэ ики ӆыяӆн такан вощемас, йиңка мартас па ёхи ущас. Ёхи ёхатмаӆн, паннэ хуӆ ики рут ёхӆаӆ ияха актас па хоӆыева нумасты питсат, муй щирн хаӆэвт аӆаңсахатн охсар имен эӆты ёхӆы ант хащты па ӆув нумпеӆа питты.

Хув муй ван кут паннэ хуӆат нумассат. Щиканща мет пирщамом паннэ ики щиты ёхӆаӆ пеӆа ястас:

– Хаӆэвт, аӆаң хущаӆ этты кеман, итан-итан Ай Ас пан питар хуват ущаты па нын эӆтайн хув кутатн иӆ воӆыяты. Охсар имен щи тахаен эӆты сора-сора хухаӆты питьщаӆ, паннэ яйн ики па Ай Ас питар лепн йиңк хуват ущтыя щи керӆаӆ. Туп ӆув йиңка мартаӆ па охсар нэңаӆ пиӆн юращты питаӆ, кимет, еша хувн уӆты паннэ йиңк эӆты нох ат этаӆ па такан щиты ат уваӆтаӆ: «Ей, охсар ими, ма тата щиева, ма наңен ищипа эӆты нюхаӆсэм!»

Еша уӆӆы аӆаң хущӆа щи йис па паннэңат нох верӆасат. Ӆый хоӆыева и тахая актащсат па Ай Ас пан питара ущсат. Щаӆта хуӆат ямсыева хув кутатн итан-итан йиңк хоща ӆойсат па ӆавӆастыя питсат.

Хув муй ван кут ӆый ӆавӆассат, щиты аӆаңсахата йис па хорасаң охсар имен паннэ икен пиӆн юрӆаӆ-щомӆаӆ артаӆатыя щи ёхтас. Щитаӆн па кастыя питсаңан: охсар воиен сэй пан питар хуват такан-такан еӆӆы пеӆа хухаӆмас, паннэ хуӆыен Ай Ас йиңка ищи куромн мартас па сора еӆӆы ущтыя керӆас.

Ин охсар имен шеңк сора хухӆаӆ па, щиты хухаӆтаӆ щирн, щи хуӆӆаӆы, муй щирн паннэ икен ӆув еӆпеӆн йиңк эӆты нох этмас па такан уваӆтас:

– Ей, охсар ими, ма тата щиева, ма наңен ищипа нюхаӆсэм!

Ин охсар ими, щимащ вер моштоман, мет такан хухаӆтыя питьщаӆ. Хув муй ван кут ӆув щиты сора хухӆас па Ай Ас пан питар йиңк эӆты па паннэ икен нох этмас па тамиты еӆ уваӆтас:

– Ей, охсар ими, ма тата щиева, ма наңен ищипа нюхаӆсэм!

Щиканща ин охсар ими, муй юр тайӆ, мет такан еӆӆы хухаӆтыя питьщаӆ. Щи хухӆас – там хухӆас па еша уӆӆы Ай Ас пан питар йиңк иӆпи эӆты па щи паннэ ики нох этмас па, инмунты иты, такан ӆувеӆа уваӆтас:

– Ей, охсар ими, ма тата щиева, ма наңен ищипа нюхаӆсэм!

Вантӆаӆы охсар ими, хоты ӆув хуӆмет пуш паннэ икенан ищи эӆты ёхатса. Щитаӆн касты щираӆ муйӆ вощкасӆы па Ай Ас уйт муваӆ пелкаӆа ёхи хащом юрӆаӆ-щомӆаӆ онтасн сора-сора еӆ хухаӆмас. Иса щи вушат эӆты паннэ икен пиӆн ант па уйтантыйс па иншкащты верӆаӆ хоӆыева ёрэмасӆы.

Йис хантэт щимащ вер эӆты катра тамиты ястаӆысат: «Наң мет оӆаңан верэн ямсыева па туңа щира ӆэщаты, щи юпийн вельщи ишканьща!».

Щи вуш эӆты Ай Ас хантэт паннэ икен мет тумаиң хуӆа ӆуңатты питсэӆ. Хуӆ веӆпасӆаты рущат там хуӆэн эӆты ин тамхатӆ унты тамиты нюхомтыӆат: «Паннэ хуӆэн шеңк тумаиң па волик, ӆув иса ёш мохты иӆӆы волькомтаӆ па ищи курумн еӆ манаӆ!».

Ханты лопас ӆэсятас Иван Сандрин.
Хорт масат Татьяна Паршукова, Антон Максаров па интернет эӆты.